Ομιλία της κ.Γιαννακίδου στο πανελληνιο συνέδριο της ΕΓΕ στην Αλεξανδρούπολη αρχές Οκτωβρίου.
Αγαπητές φίλες
Σε μια περιοχή με ένα παλίμψηστο πολιτιστικό απόθεμα και ως εκπρόσωπος ενός πολιτιστικού φορέα που λειτουργεί 23 χρόνια στη Θράκη, σκέφτηκα ότι θα έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον να μιλήσουμε για στρατηγικές, εργαλεία και πρακτικές για τη δημιουργία, την οργάνωση και την προώθηση του πολιτισμού μας για μια βιώσιμη ανάπτυξη.
Η φιλοσοφία που διέπει τη δουλειά μας στο Μουσείο είναι ότι στην κοινωνία που μας εμπιστεύεται τη διαχείριση της μνήμης της, οφείλουμε ως αντίδωρο να δώσουμε μια άλλη οπτική στη διαχείριση της μνήμης του τόπου προς όφελός της, προς όφελος όλων μας. Και αυτό είναι το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο κινούμαστε. Πέρα από το πώς αξιοποιείται η συλλογή και το ερευνητικό μας έργο, πώς και γιατί σχεδιάζονται οι διάφορες δράσεις που παράγουν ή φέρουν πολιτισμικό περιεχόμενο, ο στόχος μας παραμένει πάντα όχι μόνο η καλλιτεχνική ή πνευματική έκφραση, αλλά η συλλογική ωφέλεια: κοινωνική, οικονομική, εκπαιδευτική, περιβαλλοντική.
Θα ήθελα να καταθέσω κάποιες σκέψεις και κάποιους προβληματισμούς στο πλαίσιο αυτής της οπτικής που διέπει τη λειτουργία μας:
Ποια είναι η πολιτιστική μας πολιτική, η διαχείριση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς; Η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί ένα αυτόνομο επιστημονικό κλάδο που καταπιάνεται με τη μελέτη και την τεκμηρίωση, την προστασία και τη συντήρηση, την ερμηνεία και την ανάδειξη αλλά και την προβολή της με γνώμονα πάντα το δημόσιο όφελος. Ασχολείται με την κοινωνική και πολιτική διάσταση της διαχείρισης του πολιτιστικού αποθέματος εστιάζοντας πάντα στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και την εμπλοκή τους γύρω από τη διαφύλαξη και ανάδειξή της.
Η πολιτιστική διαχείριση, δεν είναι απλώς η «διοίκηση τέχνης» ή η λειτουργία ενός μουσείου, συλλόγου ή ιδρύματος. Είναι μια πολιτική και κοινωνική πράξη, που οφείλει και προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα: με ποιο τρόπο, γιατί και με τι συνδέεται ο πολιτισμός ώστε να γίνεται μοχλός ανάπτυξης, παιδείας και δημοκρατίας.
Πολιτισμός κατά τον Ευάγγελο Βενιζέλο, είναι η σχέση του ανθρώπου με τον φυσικό και κοινωνικό του χώρο, με τον εαυτό του, με τους άλλους. Ο πολιτισμός συνδέεται με συμπεριφορές και ιδεολογίες, νοοτροπίες και στερεότυπα, συνδέεται με την αυτοσυνειδησία μιας κοινωνίας, τη σχέση της με την ιστορία και τις ποικίλες χρήσεις της.
Πολιτισμός είναι, δηλαδή, το σύνολο των υλικών και πνευματικών δημιουργημάτων του ανθρώπου σε ορισμένη χώρα ή εποχή. Είναι για να μην ξεχνάμε από που είμαστε.
Αυτό το σύνολο των ανθρωπογενών στοιχείων πολιτισμού, το οποίο διαμορφώθηκε από την παρέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον, είναι το Πολιτιστικό μας Περιβάλλον στο οποίο ανήκουν οι αρχαιότητες, τα μνημεία, οι ιστορικοί τόποι, και γενικότερα ό,τι αποκαλούμε πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας, του τόπου μας.
Αυτή η Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει τα υλικά πολιτιστικά αγαθά [μνημεία (αρχαία και νεότερα – κινητά και ακίνητα), αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.], τα άυλα πολιτιστικά αγαθά (εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, οι οποίες περιέχουν πολιτιστικές μαρτυρίες) αλλά και εδαφικές, θαλάσσιες, λιμναίες ή ποτάμιες εκτάσεις που απετέλεσαν τον χώρο ιστορικών ή μυθικών γεγονότων και μπορούν να οριοθετηθούν στο χώρο (Ν. 3028/2002).
Οι μαρτυρίες αυτές της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου (Ν. 3028/2002 είναι τα πολιτιστικά μας αγαθά. Αυτά χωρίζονται σε:
Υλικά κατάλοιπα: ακίνητα και κινητά μνημεία, αρχαία και νεότερα, τόποι ιστορικοί ή τοπία φυσικής και αισθητικής αξίας
Και σε άυλα πολιτιστικά αγαθά: που νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού λαϊκού και λόγιου πολιτισμού (Ν. 3028/2002).
Μέσα σε όλα αυτά είμαστε παρατηρητές των μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων, ζούμε στη Θράκη και συναντηθήκαμε στην Αλεξανδρούπολη. Να μην ξεχνάμε ότι και ο γεωπολιτικός παράγοντας ἐντάσσεται στὸν σκληρὸ πυρῆνα τοῦ Πολιτισμικοῦ Πυλῶνα, τὸν παράγοντα τῆς πολιτισμικῆς ταυτότητος που παίζει ρόλο καθοριστικό στις όποιες ανακατατάξεις των οικονομικών και ενεργειακών δικτύων παγκοσμίως.
Η μακρόχρονη πορεία της ιστορικής μας εξέλιξης καταγράφεται και απεικονίζεται στην πολιτιστική κληρονομιά. Aυτή διαμορφώνει ουσιαστικά και την ταυτότητα του τόπου και τη δική μας. Για αυτό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ζωής. Για αυτό αποτελεί αναντικατάστατο και σημαντικό υπόβαθρο για τη σύγχρονη και μελλοντική μας ανάπτυξη, η οποία βέβαια εξαρτάται από το πως σήμερα διαχειριζόμαστε το παρελθόν μας, το πολιτιστικό μας απόθεμα.
Όλοι αυτοί οι πολιτισμικοί μας πόροι που προαναφέρθηκαν εν τάχει, ο φυσικός και πολιτισμικός μας πλούτος, με κατάλληλη διαχείριση μετατρέπονται σε προϊόντα με οικονομικά οφέλη και κέρδη για τους κατοίκους και για τον ίδιο τον τόπο. Αυτό το πολιτισμικό μας κεφάλαιο όπως το όρισε ο Bourdieu (Μπουρντιέ) είναι ένα γενικευμένο νόμισμα που μπορεί να ανταλλάσσεται με οικονομικό και κοινωνικό κεφάλαιο.
Το ζητούμενο είναι να αξιοποιήσουμε αυτό το κεφάλαιο για την αειφόρο ανάπτυξη, αυτή την ανάπτυξη στην οποία δεν διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες, κοινωνικές περιβαλλοντικές πολιτισμικές, οικονομικές.
Ο βασικός παράγοντας για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου της Ευρώπης για μια «έξυπνη, αειφόρο ανάπτυξη για όλους» είναι ο πολιτισμός. Αυτή η συνεκτική ύλη της κοινωνίας, η πολιτιστική βιωσιμότητα, η ικανότητα διατήρησης ή βελτίωσης αξιών και στάσεων απέναντι σε εξωτερικούς παράγοντες πίεσης, η οποία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο σε όλα προγράμματα αειφόρου ανάπτυξης, γιατί τονώνει την πολιτιστική κατανόηση, γεφυρώνει τις πολιτισμικές πραγματικότητες, αυξάνει τη κοινωνική συνοχή στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, θέμα ζωτικής σημασίας καθώς οι διαπολιτισμικές εντάσεις είναι εντονότερες στις ποικιλόμορφες κοινωνίες που ζούμε.
Για όλους αυτούς τους λόγους η πολιτιστική διαχείριση αποκτά ένα στρατηγικό βάρος, αναγνωρίζοντας βέβαια ταυτόχρονα πόσο εξαιρετικά δύσκολο είναι π.χ. για τον ικανό και καθ΄ όλα υποψιασμένο Δήμαρχο της πόλης μας, που βλέπει όντως τον πολιτισμό ως παραγωγική δύναμη και όχι ως επιχορηγούμενο βάρος και όμως πρέπει να χρηματοδοτεί τους εκατοντάδες πολιτιστικούς συλλόγους σε έναν δήμο με μικρούς ή μεγάλους οικισμούς με πρωτεύουσα την Αλεξανδρούπολη, μια σύγχρονη πόλη που βρέθηκε στην αιχμή της διεθνούς ατζέντας, που πλημμυρίζει από τους τουρίστες και θέλει να διεκδικήσει την πρωτιά στα καφέ, όπου, ειρήσθω εν παρόδω κύριε Δήμαρχε θα μπορούσαν να γίνουν χώροι πνευματικής διάδρασης για μια μέρα του χρόνου. Έστω την ημέρα της ποίησης π.χ.
Η μετάβαση από την πολιτιστική διαχείριση στη βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει να περάσουμε από τον πολιτισμό της κατανάλωσης, στον πολιτισμό της ευθύνης, της συνδημιουργίας και της παραγωγής.
Η βιωσιμότητα δεν είναι θεωρία, είναι πράξη. Απαιτεί ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής και παραγωγής, εστιάζοντας στη διατήρηση των φυσικών πόρων, ως θεμελιώδους προϋπόθεσης για την ανθρώπινη ευημερία.
Για την τοπική ανάπτυξη η πολιτιστική διαχείριση είναι η οργανωμένη και συμμετοχική διαδικασία μέσω της οποίας οι κοινότητες αξιοποιούν τα πολιτιστικά τους αποθέματα, υλικά (κτίρια, μνημεία, μουσεία, χειροτεχνίες) και άυλα (παράδοση, γλώσσα, έθιμα, γνώσεις, τέχνες) ώστε να ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή, την ταυτότητα, την οικονομική ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα του τόπου τους.
Αλλά βέβαια όλοι αντιλαμβανόμαστε τη δυσκολία, γιατί ναι, θέλουμε ο πολιτισμός να παράγει βιωσιμότητα, πράγμα που σημαίνει ότι οι κοινότητες πρέπει να έχουν φωνή και ρόλο αλλά και παράλληλα οι πολιτικές να μετρούν το πολιτιστικό αποτύπωμα μαζί με το αντίστοιχο περιβαλλοντικό και κοινωνικό. Την αξιολόγηση την αποφεύγουμε όλοι, θα έλεγα, μέσα σε αυτήν η συνθήκη την οποία όλοι γνωρίζουμε, με τις συντεχνιακές συμπεριφορές και τα στερεότυπα τα οποία δύσκολα αμφισβητούμε και εγκαταλείπουμε.
Γιατί και πώς συνδέεται ο πολιτισμός με την τοπική ανάπτυξη:
● Επειδή ο πολιτισμός λειτουργεί ως δεσμός, ενισχύει τη συλλογική αυτογνωσία και τη συμμετοχή των πολιτών. Ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα & κοινωνική συνοχή γιατί
● Μέσω της πολιτιστικής επιχειρηματικότητας, της χειροτεχνίας, του πολιτιστικού τουρισμού και των δημιουργικών βιομηχανιών προκύπτει η οικονομική αναζωογόνηση .
● Με πολιτιστικές δράσεις που αναβαθμίζουν υποβαθμισμένες περιοχές, μέσα από τη νέα τους χρήση και ρόλο (π.χ. αναστήλωση παραδοσιακών οικισμών ή βιομηχανικών μνημείων). Αναζωογονούνται έτσι περιοχές και τοπία.
● Στη διαχείριση του πολιτισμού εντάσσεται η εκπαίδευση των πολιτών σε όλες τις ηλικίες με εκπαιδευτικά προγράμματα, βιωματικές δράσεις, συνεργασίες με σχολεία και κοινότητες. Μικρά και μεγάλα δίκτυα κινούσαν ανέκαθεν τον κόσμο και άλλαζαν τις κοινωνίες.
● Ο πολιτισμός προάγει την τοπική αυτάρκεια και την ήπια ανάπτυξη και ενσωματώνει την κυκλική οικονομία μέσα από την συσσωρευμένη εμπειρική γνώση και σοφία της παράδοσης. Ενισχύει την «οικολογική κουλτούρα» στη διαχείριση του τόπου και τη συνειδητοποίηση ότι το αποτύπωμα μας δεν το σηκώνει ο πλανήτης
Οφείλουμε από τη διαχείριση πόρων και δράσεων, από την πολιτική της κατανάλωσης, να περάσουμε στον πολιτισμό της παραγωγής. Να γίνουμε από προαγωγός παραγωγός.
Να περάσουμε σε δράσεις που συνδέουν τον πολιτισμό με την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Να κάνουμε το πολιτισμό εργαλείο προόδου και όχι αντικείμενο προβολής.
Να περάσουμε από την πολιτιστική δραστηριότητα στην πολιτιστική στρατηγική
Να δημιουργήσουμε και να ενισχύσουμε οικοσυστήματα πολιτισμού που φέρνουν μακροχρόνια αξία. Όπως: πολιτιστικές διαδρομές, αναβιώσεις, εκπαιδευτικά εργαστήρια, συμμετοχικές εκθέσεις, τοπικά προϊόντα με ταυτότητα. Να αναπτύξουμε τη χειροτεχνία και τις δεξιότητες των ανθρώπων, ώστε να γίνουν πυρήνες παραγωγικοί στους αγροτικούς οικισμούς.
Ναι. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πολιτισμός παράγει βιωσιμότητα σε μια κοινωνία αν υπήρχε μια περιφερειακή πολιτιστική πολιτική, ή αν αξιοποιηθούν τα master plans και δεν μείνουμε στις εκδηλώσεις βιτρίνας και στα ανταμώματα των πολιτιστικών συλλόγων που σαφώς χρειάζονται αλλά παράλληλα μήπως θα έπρεπε να σκεφτούμε πώς αυτό θα συνδεθεί με την παραγωγικότητα του τόπου, αυτή που ενισχύει την οικονομία και τους ανθρώπους για να παραμείνουν και να δραστηριοποιηθούν στον τόπο τους;
Ναι, οι εθνοτοπικοί σύλλογοι είναι οι μόνοι ζωντανοί πυρήνες νέων ανθρώπων που μπορούν να λειτουργήσουν δημιουργικά έξω από την κοινωνική αδράνεια. Το αναγνωρίσιμο και καθοριστικό για τη λειτουργία τους στοιχείο είναι η ευαισθησία, η συναισθηματική σχέση με τη παράδοση των γενέθλιων τόπων. Ελάχιστοι είναι αυτοί οι οποίοι διαχειρίζονται τα του λαϊκού πολιτισμού με γνώση και σεβασμό. Για τους περισσότερους καταξίωση σημαίνει ο ζωναράδικος στο «Κυριακή στο χωριό» και ας ακολουθεί μετά από αυτό ο ήχος της ερήμωσης στον οικισμό. Στην πλειονότητά τους οι σύλλογοι ασχολούνται με τους παραδοσιακούς χορούς και την αναβίωση εθίμων σε ένα επίπεδο φολκλορικής διάστασης. Όπου, δηλαδή, τον λαϊκό πολιτισμό, την «παράδοση» την διαχειρίζονται ελαχιστοποιώντας τον, επιλέγοντας από το συνολικό πεδίο ορισμένα παραδοσιακά στοιχεία και συγκροτώντας με αυτά μια εικόνα του πολιτισμού περιορισμένη, αναχρονιστική και συντηρητική. Δεν έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν τη γνώση που εμπεριέχεται στη παράδοση με τους προβληματισμούς της σύγχρονης κοινωνίας. Και δεν είναι τυχαίο ότι η Θράκη με το τεράστιο πολιτιστικό απόθεμα έχει πολύ λίγα καταχωρήσει στον εθνικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Αυτό τι σημαίνει: ότι δεν παρακολουθούν τα τεκταινόμενα; δεν ενημερώνονται; υπάρχει φυγοπονία;
Φαίνεται πως είναι πολύ δύσκολο να περάσουμε από το συναίσθημα στη συνειδητοποίηση που οδηγεί στη πράξη μιας άλλης διαχείρισης, αυτής που απαιτεί η νέα πραγματικότητα. Δηλαδή:
Να στηρίξουμε την πολιτιστική επιχειρηματικότητα, τις κοινωνικές επιχειρήσεις και τις δημιουργικές βιομηχανίες Έγινε ένας τεράστιος αγώνας για δημιουργηθούν οι τρεις δομές υφαντικής και συνεχίζουμε την προσπάθεια να συνεχίσουν να λειτουργούν, ώστε ν αποκτήσουν οι ωφελούμενοι προσόντα που θα τους οδηγήσουν στην επιχειρηματικότητα
Να ενσωματώσουμε την κυκλική οικονομία και πράσινες πρακτικές στις πολιτιστικές υποδομές (ενέργεια, ανακύκλωση, τοπικά υλικά) και στη δημιουργική βιομηχανία
Να οργανώσουμε και να ενισχύσουμε τον πολιτιστικό τουρισμό με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Να ενισχύσουμε τα ερευνητικά προγράμματα για τον πολιτισμό, το περιβάλλον και την κοινωνική καινοτομία.
Να αναπτύξουμε ψηφιακά οικοσυστήματα συνεργασίας μεταξύ μουσείων, πανεπιστημίων και κοινοτήτων με στόχο να οδηγηθούμε σε καινοτόμες αναπαραγωγές της γνώσης
Να καλλιεργηθεί η πολιτισμική μας ευθύνη.
Να διασφαλίσουμε τη ισότιμη πρόσβαση σε πολιτιστικούς πόρους σε όλες τις ομάδες και να γίνουν ορατές μέσω του πολιτισμού
Να υπάρξει πολιτική βούληση αρχικά και διατομεακή συνεργασία με τα Υπουργεία: Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης, Παιδείας.
Να ενισχυθούν οι τοπικοί φορείς του πολιτισμού με πόρους, αλλά και με τεχνογνωσία και πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία (Creative Europe, Interreg, Horizon)
Και σίγουρα τα στελέχη για τον πολιτιστικό σχεδιασμό να εκπαιδεύονται και να ενημερώνονται συνεχώς στα θέματα βιωσιμότητας και πολιτιστικής επιχειρηματικότητας.
Λένε ότι οι τέσσερις βασικοί πυλώνες, στους οποίος πρέπει να στηρίζεται μία κρατική οντότητα, ώστε να επιβιώσει και να ευημερήσει, είναι η Άμυνα, η Πολιτική, η Οικονομία και ο Πολιτισμός. Και ότι αν αυτοί οι πυλώνες δεν αλληλοσυνδέονται μεταξύ τους, δεν μπορεί να υπάρχει ασφάλεια και να παραχθεί πλούτος σε ένα κράτος.
Σκέφτηκα τη Θράκη, τον Έβρο και το δικό μας ζητούμενο, ότι πρέπει παράλληλα με το ύψος του φράχτη να ορθώσουμε το πολιτιστικό μας ανάστημα. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο για μας που είμαστε ευλογημένα καταδικασμένοι να ζούμε με τον «άλλο», να συνεχίσουμε να επιβιώνουμε παράγοντας πολιτισμό ενάντια σε κάθε αναθεωρητισμό.
Είναι βέβαιο ότι σήμερα οι συνθήκες με τις τεκτονικές γεωπολιτικές αλλαγές και την επικείμενη κυριαρχία του ΑΙ συνιστούν πηγές αβεβαιότητας, δημιουργούν όμως προκλήσεις και ταυτόχρονα ανοίγουν ευκαιρίες για ανάπτυξη.
Και, όπως λέει ο ιστορικός Arnold Toynbee (Τόινμπι), αυτό που γράφει ιστορία είναι η απάντηση του ανθρώπου να ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Από τους καλαμιώνες του γοργοστρόβιλου Νέστου ως την οργιώδη βλάστηση της Ροδόπης και από το βιότοπο του μυθικού Έβρου και το δάσος της Δαδιάς, μέχρι τις καταχνιές του βόρειου Έβρου που απλώνεται ο Αρτισκός, ο Άρδας, όλα στη μυθική Θράκη συνιστούν ένα τεράστιο πλούτο και μια αστείρευτη φλέβα ζωής.
Μνημεία της φύσης και τόποι μνημονικοί της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, μνημεία του παρελθόντος, τα οποία στο σύνολό τους συγκροτούν το ιστορικό απόθεμα της αισθητικής, της πρακτικής, της τεχνολογίας και των νοοτροπιών, κτίρια βιοκλιματικά, με λαογραφική κοινωνική και αισθητική φυσιογνωμία, μπορούν σε πεζοπορικές διαδρομές να αξιοποιηθούν και μέσα από την πολιτιστική ερμηνεία να αναδειχθεί το πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τοπίο της Θράκης.
Τοπικές παραδόσεις μουσικές και πανηγύρια, εθιμικά δρώμενα, τέχνες, αγροδιατροφικές παραδόσεις ακόμη και καλλιεργητικές και παραγωγικές πρακτικές μπορούν να συνδεθούν με την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη όταν σχεδιαστούν ως πολιτιστική εμπειρία.
Από τις καλύτερες δε πρακτικές πολιτιστικής διαχείρισης για την ανάπτυξη της κοινωνίας είναι η στήριξη της δημιουργικής οικονομίας, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους, η ανάπτυξη γενικά μιας πολιτιστικής επιχειρηματικότητας που στηρίζεται στις τέχνες που κατέχουν οι άνθρωποι. Και γίνεται μεγάλος αγώνας για αυτό .
Η Θράκη με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανθρωπογεωγραφία της είναι ένα ανοιχτό Μουσείο με ήχους μιας βαθιάς παράδοσης την οποία χορέψαμε, αρχειοθετήσαμε, την τραγουδήσαμε. Ας δούμε την αξία της και ας την μετασχηματίσουμε για να απαντήσουμε μέσα από το τρίπτυχο Πολιτισμός-Δημιουργία-Οικονομία στα μεγάλα προβλήματα που δημιούργησαν η οικονομική-κοινωνική κρίση και το Δημογραφικό.
Και ναι, αν υπάρξει στρατηγικός σχεδιασμός πολιτιστικής διαχείρισης και συνειδητοποιήσουμε ότι η ανάπτυξη του τόπου μας είναι πάντα ανάλογη και της ευθύνης που μας αναλογεί μπορούμε να μετασχηματίσουμε την όποια αρνητική εικόνα και αίσθηση σε θετική. Αρκεί να πιστέψουμε στη δύναμη του τόπου μας που στηρίζεται στην άυλη και υλική πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής με ένα πολιτισμικό φορτίο το μοναδικό που δημιουργήθηκε μέσα από τα ζητήματα της συνύπαρξης, της αποδοχής, της αλληλεγγύης και της διαφορετικότητας (πολιτισμικής, κοινωνικής) που διαπραγματευόμαστε καθημερινά εδώ στο χώρο της Θράκης, όχι θεωρητικά αλλά ως βίωμα. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη αξία της Θράκης
Ένας τόπος που επιχωματίστηκε από τη ζωή ανθρώπων διαφορετικής εθνοτικής και πολιτισμικής προέλευσης από την εποχή της εγκατάστασης των θρακικών φυλών αλλά όπως έγραφε ο Λέων ο Διάκονος από τον 10ο αιώνα «Ἡ Θρᾴκη πολυπάθεια χώρα, πολλάκις ὑπ᾽ ἐπιδρομῶν βαρβάρων κατασπαραχθεῖσα, καὶ πάλιν ἀνανεουμένη δι᾽ ἀρετῆς τῶν κατοίκων αὐτῆς.»
Αγγελική Γιαννακίδου