«Αρχήν δε της Ευρώπης εγώ τίθημι την Θράκην, επεί και αυτό το Βυζάντιον της Θράκης εστί μέρος κάλλιστον και τιμιώτατον» έγραφε ο Πορφυρογέννητος στον γιο του Ρωμανό, τον 10ο αιώνα,
Ο τόπος ως κοιτίδα του θρακικού πολιτισμού”
Απότοκος της ιστορίας και της γεωγραφίας ο πολιτισμός του ενδιάμεσου χώρου Ανατολής και Δυσης, της Θρακης. Η μυθολογική της καταγωγή, κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης, αδερφή της Ευρώπης αλλα και ετεροθαλής της Ασίας και της Λιβύης.
Οι εντυπωσιακοί ορεινοί της όγκοι, ο Αιμος και η Ροδοπη. Παιδιά του μυθικού Βορέα και ο ίδιος γιος του Αίολου. Ο Αίμος βασιλιάς της Θράκης και η Ροδόπη η μάνα του Έβρου αλλα και κόρη του θεού Στρυμόνα.
Στην οργιώδη βλάστηση του Αίμου και της Ροδόπης περιπλανήθηκε ο ιδρυτης των Ορφικών μυστηρίων. Στα αμπελοτόπια της Θράκης τράφηκε η εμπειρία της Διονυσιακής λατρείας, του Βάκχου, που χάρισε το άμετρο, την ανατροπή και το θέλω, απέναντι στην Απολλώνια αρμονία, τον ορθολογισμό και το πρέπει- Και ανάμεσα στο θέλω και το πρέπει χτίστηκε ο πολιτισμός.
Η Βενδίδα θρακική θεότητα, της γονιμότητας και των αναγεννητικών δυνάμεων του κάτω κόσμου ο Σαβάζιος. Ο Μύθος του μας συνδέει με τα μυθικά άλογα του Διομηδη και τη πόλη των Αβδήρων, το μυθο του Ρήσου και του Θράκα Ιππέα ή Κύριο Ηρωα (ελληνιστικών Ρωμαϊκών χρόνων) ή του Μίθρα που μαρτυράει τη λατρεία του θεού -προστάτη, από τους Ρωμαίους που φρουρούσαν τα μεταλλεία στις Θέρμες στα Πομακοχώρια της Ξάνθης.
Αυτη η γονιμική και χθόνια συνάμα θεότητα που σχετίζονταν με τα νερά και την προστασία πηγών και πηγαδιών,πέρασε μετα τον εκχριστιανισμό στο πρόσωπο του Αη -Γιώργη όπου κατά τη γιορτή του στην αρχή της νέας καλοκαιρίας, οι ζωοθυσίες και τα στολισμένα άλογα που μεταφέρουν την εικονα του, μας συνδέουν με τους μύθους των καβαλάρηδων θεών και ημίθεων,αλλά και την εικόνα στα Λιβερά της Ξάνθης στις αγέλες των άγριων αλόγων με τους ξέφρενους καλπασμούς, τη μνήμη των ήχων του Θρακικού τοπίου.
Κυρίαρχο ρόλο στη γεωμορφολογία του τόπου, με μεγάλη μυθολογική δύναμη τα νερά.
Αυτά που όρισαν τη θρακική ακτογραμμή από το τέλος της παγετώνιας περιόδου(8η- 5η χιλιετία π.χ) μέχρι και σήμερα μαζί με τα υδάτινα σύνορά της, το Νέστο στα δυτικά και το μυθικό ποταμόδρομο Έβρο ανατολικά.
Για χιλιάδες χρόνια ποτίζουν τη γη της Θράκης και στηρίζουν σαν φλέβες ζωής λαούς και πολιτισμούς.
Ο Νέστος το δυτικο συνορο της Θράκης ένα από τα πέντε μεγαλύτερα ποτάμια της Ελλάδας, Γεννήθηκε μαζί με 3000 ποταμούς και 3000 Νύμφες. Πατέρας του ήταν ο Ωκεανός και μητέρα του η Τηθύς. Με το δέλτα του, έκτασης 550.000 στρεμμάτων και το μεγάλο δάσος του Κοτζά Ορμάν, ένας υδροβιότοπος Διεθνούς σημασίας και μέρος του Εθνικού Πάρκου που περιλαμβάνει τις λίμνες Βιστωνίδα και Ισμαρίδα.
Ο ρόλος του νερού, κυρίαρχος, σημειολογικά και ουσιαστικά. Από τη κάθαρση του μητροκτόνου Ορέστη στο τριπόταμο,Εβρος Αρδας Τούντζας, στο σύνορο δύο κόσμων για μας, αλλά και της ζωής και του θανάτου, ως καθαρμός πριν από τις σπονδές και τη θυσία, ως μια από τις παλαιότερες τελετουργίες διάβασης στο δικαίωμα για τη ζωή.
Ο Έβρος, γιος του βασιλιά Κάσσανδρου της Θράκης, Ρόμβος κατά τον Πλούταρχο και «αργυρορρήτης» κατά τον Ευριπίδη, Μαρίτσα για τους Βυζαντινούς,τους Βούλγαρους και Μέριτς στα Τουρκικά, ο ποταμός που κυριάρχησε στην ιστορία της Θράκης. Από την αρχαιότητα έως τις τελευταίες δεκαετίες της Οθωμανικής περιόδου, συνέδεε ως πλωτός δρόμος, όλα τα παραποτάμια αστικά κέντρα του εύφορου ενδοθρακικού κόσμου, με τον αιγιακό κόσμο της θάλασσας μέσω της Αίνου, με σχεδίες, μαούνες, ακάτια και πλάβες.
Η διαδρομή του ορίζει το φυσικό όριο μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας μέχρι το τριεθνές. Το σημείο συνάντησης της Ελληνικής Βουλγαρικής και Τουρκικής επικράτειας. Από εκεί και πέρα διαμορφώνει το Ελληνοτουρκικό σύνορο μέχρι τις εκβολές του Αρδα. Στο ύψος της Αδριανούπολης κατευθύνεται ανατολικά δέχεται τα νερά του Τούντζα και ο Μέριτς διατρέχει το Τουρκικό έδαφος για 14 χιλιόμετρα.
Το κομμάτι της δυτικής του όχθης δημιουργεί το τρίγωνο του Κάραγατς (3.125 στρέμ.) το οποίο παραχωρήθηκε μετά από διαπραγματεύσεις το 1923 στην Τουρκία.
Από εκεί έως τις εκβολές του, αποτελεί την μεθοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και εκβάλλει στο Αιγαίο σχηματίζοντας μια δελταική πεδιάδα 190 τετρ. χιλ. που ξεκινά από την Αλεξανδρούπολη και εκτείνεται έως την Α. Θράκη μέχρι τον κόλπο του Σάρου, σχηματίζοντας λιμνοθάλασσες, αλυκές, έλη και παραδείσιες εικόνες .
Από το Δέλτα του μυθικού Έβρου έως το άλλο του Νέστου με τους καλαμιώνες του και τη Βιστωνίδα με τις λιμνοθάλασσες, τους αλμυρόβαλτους, και τις αμμοθίνες, τη μυθική Iσμαρίδα ή Mητρικού οι θρακικοί υγρότοποι κατέχουν πολύ σημαντική θέση στην αλυσίδα των υγρότοπων της βορειοανατολικής Eλλάδας.
Ο ΤΟΠΟΣ κλειδί, για το πέρασμα από ανατολή στη δύση και αντίστροφα
Τόπος κλειδί καθώς χάρις στον ποταμόδρομο Εβρο συνδέονταν ο Αιγαιακός κόσμος με τον πλουτοπαραγωγικό Βορρά, ζητούμενο από την εποχή της Αργοναυτικής Εκστρατείας (3.200-3.300 χρόνια πριν)
Ένας τόπος που επιχωματίστηκε από τη ζωή ανθρώπων διαφορετικής εθνοτικής και πολιτισμικής προέλευσης από την εποχη της εγκαταστασης των θρακικων φυλων.
Ο πολιτισμός της Θράκης ενα παλίμψηστο.
Οι ανθρωποι της, κληρονόμοι και φορείς ενός πολυσήμαντου πολιτιστικού αποθέματος που συνδέεται:
με τον παραγωγικό πλούτο του αγροτικού, πολιτισμού και τα επιτεύγματα του αστικού χώρου
με την εμπειρία και τη μνήμη της συμβίωσης μιας πληθυσμιακής ετερότητας που προσδίδουν στην πολιτισμική φυσιογνωμία την ιδιαιτεροτητα μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας ανθρωπογεωγραφιας.
Η Ξάνθη, ο γενέθλιος τόπος του Μ.Χατζιδακι. Με τ’ αρχοντικά και τα καπνομάγαζα του 1885-1912 και τα πολύβοα παζάρια της. Το καρναβάλι και τις γιορτές της παλιάς πόλης. Με τα Θρακικά Μετέωρα ανατολικά του Ιάσμου και τους ορεσίβιους πομακόφωνους οικισμούς στον ορεινό όγκο της Ροδόπη στα βόρεια, ειναι αναγνωρίσιμη.
Η Ροδόπη επίσης αναγνώριση για την ειρηνική συμβίωση της πληθυσμιακής ετερότητας. Η Κομοτηνή, ένας τόπος γεμάτος από τις μνήμες, τις εμπειρίες, τα σημάδια και την αύρα των ανθρώπων από διαφορετικές πολιτισμικές πραγματικότητες, τρέφει την ενσυναίσθηση και συνιστά μία «πρόκληση» να βιώνεις απλά και καθημερινά τα μεγάλα ζητήματα, της συνύπαρξης και της αποδοχής, της διαφορετικότητας, θρησκευτικής, πολιτισμικής, κοινωνικής.