Η γιορτή της Αγίας Δομνίκης, (εκ του Dominus,δηλ. κυρίαρχος). Η ημέρα της «Μπάμπως» ή «Μπαμπώμερας» ή «μέρα της μαμής» ή «τς΄μπάμπως» ή «Μπάμπω Γκιουνού» ή «Μπάμπι Ντεν» ή της γυναικοκρατίας. Οι γυναίκες που βρίσκονται ακόμη σε περίοδο γονιμότητας και μπορούν να αποκτήσουν παιδιά, προσφέρουν δώρα και τιμές στην πρακτική μαμή. Στη γυναίκα που ήταν παρούσα στα διαβατήρια έθιμα του κύκλου της ζωής των ανθρώπων στην κοινότητα. Ως μαμή στη γέννηση, προξενήτρα στο γάμο και μοιρολογίστρα στο θάνατο. Στο πρόσωπο της Μπάμπως – μαμής, τιμάται η μάνα γη, η μήτρα κάθε ζωής. Το δρώμενο συνυφασμένο με την γονιμότητα της γυναίκας, τελείται την εποχή που προοιωνίζεται η καρποφορία της γης. Με το τριήμερο των Φώτων-Aη Γιαννιού-Αγίας Δομνίκης μπαίνουμε σ’ έναν άλλο κύκλο του χρόνου, εκείνον της Αποκριάς και της άνοιξης.
Σύμφωνα με το δρώμενο, οι γυναίκες του χωριού που «τεκνώνουν», πήγαιναν στο σπίτι της μαμής και την στόλιζαν, με λουλούδια, κρεμμύδια, σταφίδες, σύκα, χαρούπια και σκόρδα.Της έδιναν δώρα και της έπλεναν τα χέρια ως ένδειξη σεβασμού στη «μπάμπω» τη γριά γυναίκα που έχει αναθρέψει και τα παιδιά των παιδιών της.
Στο κέντρο του δωματίου το «Σχήμα», η αναπαράσταση των γεννητικών οργάνων με ένα πράσο, που προκαλούσε χωρατά και εξιστορήσεις γενετήσιου χαρακτήρα, γι’ αυτό και αποκλείονταν από το γλέντι, οι ελεύθερες και οι άτεκνες. Η μαμή μεταφέρονταν με στολισμένο κάρο στην πλατεία του οικισμού όπου γινόταν η αναπαράσταση γέννας, γλεντούσαν και χόρευαν ως το βράδυ με μοναδική ανδρική παρουσία τον γκαϊντατζή.
Στο Αρχαιολογικό όμως Μουσείο της Κομοτηνής, υπάρχει ένας μαρμάρινος βωμός από το συμπαγές τμήμα του οποίου προεξέχει ένας φαλλός. Φέρει δε την επιγραφή «Πάντων θεών ο βωμός», εδώ δηλαδή σ’ αυτόν το βωμό μπορείς να λατρεύεις όλους τους θεούς, αρκεί να δείχνεις αντίστοιχο σεβασμό στο σύμβολο της ανθρώπινης αναπαραγωγής που αποτελεί το κύριο στοιχείο του βωμού.
Σήμερα το δρώμενο της «Μπάμπως» επανασημασιοδοτήθηκε, τροποποιήθηκε και μετονομάστηκε σε «γυναικοκρατία» καταδεικνύοντας τη διαχείριση της παράδοσης και την αναπαραγωγή της πολιτισμικής ταυτότητας.
Εθνοτοπικοί σύλλογοι αναλαμβάνουν την αναβίωση του εθίμου σε οικισμούς όπου είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες από την ανατολική και βόρεια Θράκη, όπως: στη Ν. Κεσσάνη και Μάγγανα της Ξάνθης, στους Προσκυνητές και Ξυλαγανή της Ροδόπης, αλλά και στη Ν.Πέτρα Ροδόπης και Σερρών.
Για τους Μουσουλμάνους της Θράκης η γιορτή «id al – Fitr», στο τέλος της νηστείας, οι μέρες της γιορτής είναι μέρες απόδοσης σεβασμού στη μήτρα της φαμίλιας, τη μάνα της οικογένειας. Βάλτερ Πούχνερ: Η γιορτή της μαμμής (8/1) και ο …Περιοδικό Περί Ου https://www.periou.gr Άρδην – Ρήξη https://ardin-rixi.gr › archives
Ημέρα της Μπάμπως
